Columnist Jurgen Hillaert over de nieuwjaarsspeech van burgemeester Veenendaal: De beste stuurlui staan aan wal

VEENENDAAL Afgelopen week was weer hét netwerkevenement van Veenendaal: de nieuwjaarsreceptie. ‘Tout’ Veenendaal was hierbij aanwezig. Traditiegetrouw was ik er niet bij. Toch kijk ik de nieuwjaarsspeech van de burgemeester altijd graag terug. Er stonden mooie woorden in over opvang van ontheemden, verduurzamingsinitiatieven en burgerparticipatie. Wat, zoals Kats benadrukte, níet hetzelfde is als je zin krijgen. 

Hij gaf ook aan dat het hem stoorde dat fouten van de overheid werden uitvergroot of dat mensen vanaf de zijlijn kritiek geven. Sporters weten dat de zijlijn onderdeel uitmaakt van het speelveld. Net zo als media een rol hebben bij de verslaglegging en becommentariëring ervan. Dat hoort bij een democratie. Zelf zeg ik altijd, kritiek is een cadeautje. Betrokken burgers die de moeite nemen hun opvatting met jou te delen. Waar jij weer je voordeel mee kunt doen. Dat betekent nog niet dat kritiek altijd terecht is. Noch hoort te ontaarden in scheldpartijen. Maar als dienaar van de publieke zaak helpt het wel als je niet van suiker bent. De arbeidsvoorwaarden zijn ernaar.

Zo lang een overheid haar primaire taken goed uitvoert, is er weinig aan de hand. Maar zodra zij elementaire zaken zoals huisvesting, zorg, onderwijs of bestaanszekerheid niet meer op orde heeft, zullen burgers van zich laten horen. Ook als het afval niet opgehaald wordt trouwens. Of het digitale loket eruit ligt. Óf als overheidsdienaren zélf zich niet aan de wet houden. Wat dat betreft leven ambtenaren en bestuurders in een glazen huis.

In het bestuursrecht is gelukkig een aantal beginselen van behoorlijk bestuur vastgelegd. Hiermee wordt een juiste beleidsvoorbereiding, rechtszekerheid en verbod op willekeur geregeld. Is dat op orde, dan zul je weinig last hebben van kritische burgers. Zo niet, dan doen kritische burgers een beroep op hun burgerrechten. De opeenstapeling van crises heeft zo geleid tot demonstraties en talloze rechtszaken. Én heeft mede geleid tot de recente politieke aardverschuiving.

Toch sluit ik af met een optimistisch citaat van Gert-Jan Kats: ,,Laten we in deze polariserende omstandigheden ruimte bieden aan de gevoelens die dit oproept, maar bovenal oog blijven houden voor dat wat ons samenbindt.” Bij die samenleving horen ook waakhonden en luizen in de pels. Die blaffen soms en kunnen jeuken of steken, maar bijten alleen als het echt nodig is.

door Jurgen Hillaert
veensteken@streekverkenner.nl