Zo zal iedereen fotograaf Jan Bakker nog wel kennen: een man met een open gezicht en een mooie haardos. Deze foto maakte hij om de achtergrondprojectie in de studio te laten zien. Daarmee was Foto Bakker zijn tijd vooruit.
Zo zal iedereen fotograaf Jan Bakker nog wel kennen: een man met een open gezicht en een mooie haardos. Deze foto maakte hij om de achtergrondprojectie in de studio te laten zien. Daarmee was Foto Bakker zijn tijd vooruit. Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

Veenendaalse fotograaf Jan Bakker kijkt terug op een druk maar goed leven: ‘Ik heb 7000 bruidsparen voor de lens gehad’

6 december 2023 om 07:27 Mensen Tips van de redactie

VEENENDAAL ,,Dit is nu mijn thuis.” De man die dat uitspreekt doet dat rustig en bedachtzaam. Sinds eind oktober verblijft hij in het hospice in Wageningen. Een bewuste keuze want thuis wonen in zijn appartement met uitzicht op de Palmerswaard in Rhenen, dat ging steeds moeilijker.

door Martin Brink

Hij heeft zich met zijn lot verzoend. Voor de geboren en getogen Veenendaler stond zijn besluit al langer vast. ,,Ze hadden mij van het hospice al een paar keer gebeld dat er plek was. Pas kort na mijn verjaardag was ik er klaar voor.” De 89-jarige Jan Bakker vertelt veel en graag over zijn leven in Veenendaal. Hij neemt er de tijd voor.

De schrijver van dit verhaal bezocht hem talloze malen en noteerde facetten uit een voorbij Veenendaals verleden. Op deze pagina’s een fractie uit een lang verhaal over wat hij zich herinnert over opgroeien in een Veenendaals middenstandsgezin en over succesvol ondernemen in de Hoofdstraat. 

(de tekst gaat onder de foto verder)


Jan Bakker aan het werk tijdens een huwelijksreportage. Locatie is Huize De Tangh in Rhenen. Omstreeks 1985. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

De gezondheid van Jan Bakker mag dan zeer broos zijn, zijn geheugen laat hem zeker niet in de steek! De padvinderij waar hij samen met Jan van Hardeveld op zat, de vele gebeurtenissen tijdens de oorlog met drie onderduikers in huis en het gegeven dat zijn vader met andere Veenendalers naar Kamp Amersfoort werd overgebracht, moeder die foto’s maakte voor het verzet, de huiszoekingen door de bezetter in de oorlogsjaren, zakendoen in Veenendaal waaronder op beurzen staan en voorop lopen in acties en apparatuur: het zijn rode draden in zijn werkzame leven waarvoor in dit verhaal helaas geen plek is. Vooruit, dan toch maar een oorlogsherinnering. ,,Honger hebben we voor en na de oorlog nooit gekend. Een dubbeltje hoefden we niet tien keer om te draaien. In de oorlog was dat anders. Er was niets meer te krijgen. Ik weet nog dat ik met mijn moeder op de fiets, zij met houten banden, voedsel probeerde te krijgen bij de boeren in de omgeving van Zwolle. Ik ben ook eens met mijn vader met een handwagen naar Barneveld gelopen.”

Hij had een onbezorgde jeugd. Jan Bakker: ,,We speelden met jongens uit de omgeving, zoals met Hein van Schuppen, Jan van Barneveld van de groentenzaak, Gert Dijkstra van de bakker aan de overzijde en ik herinner mij ook dat we vaak speelden in de tuin van dokter Kets, met Jan en Rudi.”

BRUIDSPAREN

Jan Bakker is niet zomaar ‘iemand’. Menigeen zal hem zeker kennen, de fotograaf van de Hoofdstraat 24. Daar kwamen veel belangstellenden, mannen doorgaans, die een fototoestel en later een filmcamera met toebehoren wilden kopen, hun (vakantie)filmrolletjes lieten ontwikkelen en afdrukken (,,Vandaag gebracht, morgen klaar”) en, niet in de laatste plaats, afspraken wilden maken voor hun huwelijksreportage.

(de tekst gaat onder de foto verder)


Tijdens een huwelijksreportage. Jan Bakker met een 8 mm-geluidsfilmcamera. Omstreeks 1981. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

Wie Veenendaalse jubilerende bruidsparen bezoekt en vraagt naar hun trouwfoto, komt in negen van de tien keren met een fotoserie uit de studio van Foto Nic. Bakker op de proppen. ,,Die naam hebben we gehandhaafd. De meeste mensen spraken mij aan met Nic. Bakker. Ze hadden ook wel een beetje gelijk want eigenlijk heet ik Jan Nicolaas Bakker”, vertelt hij. Dat hij nu in Wageningen verblijft, maakt hem niet meer uit. ,,Ik kan geen driehonderd meter lopen. Dan heb ik al lucht tekort.” In het hospice Wageningen/Renkum wordt hij goed opgevangen.

In Rhenen wachtte hem op 1 januari 1995 ook een nieuwe levensfase, toen met zijn Mies die op 19 juni 2019 op bijna 85-jarige leeftijd overleed. Zijn vrouw was ook een echte Veense. ,,Ze heet Mies van der Scheur. Op een week na waren we zestig jaar getrouwd. De kaarten voor het feest waren al verstuurd….”

Het was een fijn en gelukkig huwelijk, bekroond met de geboorte van twee dochters. Mies hielp ook in de zaak mee. Waar ze maar kon. In de verkoop en in de advisering. ,,Maar soms wilden mensen mij toch echt persoonlijk hebben, bij inruil bijvoorbeeld. Ook vertegenwoordigers stond ik meestal zelf te woord.”

Maar hoe kwam hij dan in Rhenen terecht? ,,Ik kwam terug van een huwelijksreportage en zag dat op deze mooie plek werd gebouwd. Ik informeerde er naar en we kochten er later een appartement.” Daar woonden ze prima. Van de bekende Rijnweek aan de overkant van de weg hadden ze weinig last. ,,Eén keer heb ik Bolderman, de organisator, opgebeld. Ik heb gezegd: het geluid staat veel te hard, de kopjes lopen hier trillend van tafel…. Daar kon hij zogenaamd niets aan doen maar toch werd het volume een stuk lager gezet. Ik heb weer gebeld en gezegd dat het nu goed was.”

(de tekst gaat onder de foto verder)


Een succesvol waterpoloteam van VZC. Jan Bakker gehurkt in het midden. Omstreeks 1955. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

Hoe kijkt hij terug op alles? ,,Ik heb een goed leven gehad. Het was hard werken, veel mensen ontmoet en we hebben ook prima verdiend.” Dat is terug te zien in de vakanties op het water. Een foto op canvas van één van de vier plezierjachten die hij had hangt groot aan een wand. Uiteraard moet hij daarover uitgebreid vertellen in zijn huidige ‘bijna-thuis-huis’. ,,Daarmee gingen we altijd weg. We zijn heel Nederland door geweest. Nee, niet naar het buitenland. Mies wilde in Nederland blijven.” De passie voor een boot deelde hij vijftig jaar met haar. ,,Ik heb 20.000 kilometers gevaren.”

Het water bracht hen ook samen. ,,Ik heb Mies leren kennen bij de waterpolo van VZC. Daar speelde ze ook. In onze tijd waren er ook grote toernooien, zoals het Ritmeestertoernooi in het Bergbad. Dat waren altijd grote happenings met ook het Caecilia-muziekkorps erbij. We hebben twintig jaar aan waterpolo gedaan. Meestal speelden we tweede klasse. En weet u wat zo leuk is? Velen dachten dat we broer en zus waren!”

Blij is hij dat de zaak niet helemaal verloren is gegaan. Zijn jongste dochter Annemarie (1969) heeft die namelijk overgenomen, nu onder de naam Annemarie Bakker Fotografie. ,,Dat was direct na de overname door Foto Sloof uit Ede in 1995. Ze gaf aan niet met de winkel verder te willen gaan maar zich helemaal te willen richten op de fotostudio. In eerste instantie was dat achter de zaak, nu heeft ze een eigen onderkomen aan de Kernreactorstraat. Het is er druk, de markt trekt weer aan. Vooral met het maken van groepsfoto’s. En ze wordt regelmatig door de gemeente ingeschakeld.”

(de tekst gaat onder de foto verder)


Bij de zoveelste opening na een grote verbouwing in 1986 gaan Jan en Mies Bakker trots op de foto. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

UITVAART

Jan Bakker is alles tot in de puntjes aan het voorbereiden. Hij is nog druk met het uitzoeken van familiefoto’s en dan met name voor het illustreren van zijn levensverhaal. Op de waarom-vraag, is zijn antwoord nuchter: ,,Van deze foto’s wordt een filmpje gemaakt. Dat wordt dan afgespeeld op mijn uitvaart….”.

Bakker weet heel goed dat hij de honderd kruisjes niet zal halen. Daar heeft hij zich mee verzoend. ,,Moeder is 96 jaar geworden maar dat zal ik niet worden.” Hij heeft het fijn in het hospice, hij voelt zich er thuis en heeft er volop aanspraak. De vrijwilligers om hem heen zijn zeer behulpzaam en luisteren graag naar de vele verhalen. Want inmiddels weet iedereen wel dat ze met een ‘man van het leven’ te maken hebben die geestelijk nog vol levenslust zit. Neem nou het hoofdstuk huwelijksfoto’s. Bakker: ,,Ik heb vanaf 1954 zeker zevenduizend bruidsparen gehad. In het begin waren dat vooral studiofoto’s in het pand aan de Hoofdstraat. In het begin moest je het trapje op naar de studio. Daar maakten we dan drie foto’s, staatsiefoto’s noemden we ze. Eén foto samen, de bruid alleen en een gezamenlijke borstfoto. Soms gingen we mee op pad.”

Veel later, in de jaren zeventig en tachtig, werden vooral buitenfoto’s gemaakt. Een album met overgebleven foto’s herinnert nog aan deze glorieuze tijden. ,,In het begin was het best wel moeilijk om de bruidsparen naar buiten te krijgen. We deden er ook altijd een vergroting van 40x50 bij cadeau. Ik vond dat het bruidspaar een mooie foto in een lijst moest hebben.”

Bakker: ,,We hebben met bruidsparen de hele regio aangedaan om op mooie plekjes foto’s te maken. Bijvoorbeeld bij Huize De Tangh in Rhenen maar ook in Kasteel Amerongen waar je nog overal kon komen en op mocht zitten. Nu kan dat niet meer.”

(de tekst gaat onder de foto verder)


Huize De Tangh in Rhenen is nog steeds een geweldige locatie om huwelijksfoto’s te nemen. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

Daar begon hij in feite in 1954 mee. ,,Vader kwam niet terug van een huwelijksreportage op het gemeentehuis in Amerongen. Moeder en ik stonden in de zaak. Hij kwam maar niet opdagen terwijl het bruidspaar er al aankwam voor de studiofoto’s. Ik heb ze toen maar gemaakt. Dat kon ik omdat ik hem wel vaker hielp.” Vader bleek met zijn DKW, grotendeels met een houten chassis gebouwd, een zwaar ongeluk te hebben gehad. Het was nog winter en er lag tweederde meter sneeuw. In een flauwe bocht in Elst schoot hij onder een vrachtwagen. De DKW lag voor de helft naast hem en zijn been ook. ,,Hij heeft altijd een stuk van zijn been moeten missen en liet de zaak daarna aan mij over.”

Nic. Bakker verleende nog wel hand- en spandiensten maar lang staan kon niet meer. Met zijn neef construeerde hij protheses en maakte hij ook schilderijen. Dat deed hij in de beginperiode van de fotozaak trouwens ook. Hij was het die in april 1933 de zaak aan de Hoofdstraat 24 overnam van de uit Duitsland afkomstige fotograaf Robert Hermann Götze. Die had de zaak slechts één jaar. Jan Bakker: ,,Hij liet het helemaal versloffen. De man trok er liever op uit en leefde in schulden. Mijn vader en zwangere moeder werden er kostganger op voorwaarde dat ze voor hem zorgden.”

(de tekst gaat onder de foto verder)


De gasfabriek aan de Kerkewijk kort na de ontploffing op 1 februari 1954. De DKW van Nic. Bakker staat voor het pand. Korte tijd later zou hij er een vreselijk ongeluk mee krijgen. - Archief Martin Brink/Coll. Foto Bakker

Vader Nicolaas kwam uit Scherpenzeel en was timmerman. Er bestaan nog foto’s dat hij werkt aan de bouw van het pand van Welkzijn op de hoek van de Zandstraat en de Korte Molenstraat. Een pand met een grote kelder die in 1945 was ingenomen door de Nederlandse SS en waar de beruchte Meinoud Rost van Tonningen, in die hectische maanden officier Landstorm Nederland, ook regelmatig kwam. Na het vertrek van Götze besloot Bakker senior om de fotozaak door te zetten. In 1932 kwam Gijs ter wereld, twee jaar later Jan. Gijs wilde niet in de fotozaak. Hij ging studeren in Delft en werkte zijn leven lang bij Philips. Tot 1959 woonden zijn ouders in de zaak. ,,Ze gingen wonen aan de Bergweg. Op aandringen van Wim van Leeuwen van de Tricotagefabriek kocht mijn vader een stuk grond daar. Het zal wel niet teveel gekost hebben. Hij bouwde er eigenhandig een huis. Ja, handig was hij zeker. Het werd Ruitenbak genoemd. Dat stond ook op de gevel. Mijn moeder was een Ruitenbeek, vandaar. Wij gingen toen aan de Hoofdstraat wonen. Rond 2000 brandde de bungalow aan de Bergweg af. Vader was er niet meer en moeder stond in de keuken brood te smeren. Wat knettert er toch, dacht ze. Stond de tv in brand! De gordijnen hadden al vlam gevat. Er was geen redden meer aan. Ze ging later in een appartement in Rhenen wonen.”

Foto Bakker liep qua technische ontwikkelingen voorop. Zo kocht hij een Linhof Technica, een metalen camera met Schneider-objectieven waarin een cassette met meerdere negatieven kon. Het kostte een forse duit maar Foto Bakker ging er prat op om altijd vooraan te staan met innovatieve ontwikkelingen. Zo maakte hij midden jaren vijftig al kleurenfoto‘s, in eigen doka ontwikkeld en afgedrukt en kon hij al in de vroege jaren negentig negatieven of filmstroken inscannen waarna een foto uit de machine rolde.

(de tekst gaat onder de foto verder)


Wethouder Verloop kwam langs bij het 90-jarig bestaan. Links Annemarie Bakker, rechts haar vader. - Annemarie Bakker Fotografie

Zoals gezegd: Jan Bakker bereidt alles goed voor. Zo heeft hij zijn hele archief met negatieven en foto’s die de historie van Veenendaal aangaan en zijn diensttijd (1954/1955) bij de Foto-Sectie van de Koninklijke Luchtmacht, onlangs overgedragen aan een Veenendaalse onderzoeker. Daaronder een unieke serie van de bevrijdingsfeesten en -optochten op 31 augustus 1945 met onder meer een stoelendans door jong en oud midden in de Hoofdstraat! Kom daar nu eens om...

Begin volgend jaar wordt een aantal gebruikt in een boek over de Nieuwewegseschool en omgeving, geschreven door historisch medewerker van deze krant Anne Slok.

Jan Bakker aan het werk. Omstreeks 1981.
Bezoek van Prins Bernhard aan De Klomp in 1938 tijdens oefeningen van het leger. Hij stapt net in de auto.
Sneeuw op de Benedeneind, omstreeks 1940. Boven het middelste huis is nog net de toren van de Julianakerk te zien.
Een sfeervolle Hoofdstraat in de sneeuw, 1954.
De gezamenlijke stand van auto- en taxibedrijf Leppers en Foto Bakker op de middenstandsbeurs VeWiBeTo, omstreeks 1975.
De Panterfabriek aan de Kerkewijk omstreeks 1950. Nu is hier ouderencentrum Over 't  Spoor.
Nu volkomen onherkenbaar. Dit is de in 1934 gedempte Gemeentesloot. Later werd dit de Tuinstraat. Op de achtergrond de openbare school (latere Heksterschool en jongerencentrum De Pomp) aan de J.G. Sandbrinkstraat.
Kinderspelen tijdens de Bevrijdingsfeesten van 31 augustus 1945 in de Hoofdstraat. Ook een stoelendans maakte er onderdeel van uit.
Het pand van Foto Nic. Bakker rond 1950. De melkkar van Dick Rijnders van de Nieuweweg staat voor het pand. Hij kwam vaak een praatje maken. Nu is hier kledingzaak State of Art te vinden. Het gehele pand is nog steeds familiebezit.
Vrienden uit het centrum in een jolige pose als de muziekgroep 'De kattenmelkers'. Jan Bakker 'bespeelt' rechtsboven de trompet. Op de foto onder meer Hein van Schuppen, Gert Dijkstra (van de bakker), Wim Radding, Van Ojik en Weijers (wit petje) uit Scherpenzeel. Omstreeks 1945.
De Tuinstraat met rechtsachter de latere Brouwersstraat. Op de achtergrond de Mantelfabriek van Henk van Schuppen en de Julianakerk. Omstreeks 1960.
Diner, 1973 (50 jaar Handel&Nijverheid). Vlnr Mies Bakker, Nico (slager) en Trudi Buijs, mevr. Joustra (bakker).
In het Bergbad werden waterpolowedstrijden gehouden. Elk jaar was er massale belangstelling voor dit Ritmeestertoernooi van VZC, Omstreeks 1944.
Oudere bruidsparen zullen dit zeker herkennen: de trap die leidt naar de studio.
Drukte voor de winkel van Foto Nic. Bakker tijdens een zomerbraderie in de Hoofdstraat in 1981.
Martin Brink
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie