Alleen maar verliezers bij verkoop Het Brandtweer in Rhenen

RHENEN Het Brandtweer is een gerechtelijke procedure gestart tegen de gemeente Rhenen. Men eist een forse schadevergoeding. Gesproken wordt over meer dan twee ton. Volgens De Gelderlander zijn de verwachtingen dat Het Brandtweer de panden aan de Kerkstraat zal verwerven, en daarmee om haar plannen om een sociaal-culturele ontmoetingsplek te realiseren, gering.

door Sander van Opstal

Enkele weken geleden berichtte ik over de beslotenheid die de wethouder en de gemeenteraad zichzelf opleggen in deze kwestie. De analyse door een extern bureau: ,,Wat is hier fout gegaan en wat kan de gemeente hiervan leren?” komt niet beschikbaar voor de burger. Uitleg: ‘Het kan de positie van de gemeente schaden’. Dat is begrijpelijk, maar toch blijft dit schuren.
Ten eerste: de burger heeft er recht op te weten wat er goed en fout gaat bij de gemeente. En via verkiezingen of door inspraak kan men de bestuurders ter verantwoording roepen en corrigeren. Nu zijn er, ondanks alle goede bedoelingen en inzet ook van de gemeente, alleen maar verliezers.

De verantwoordelijkheden van wethouders en raadsleden zijn verschillend: terwijl er alle begrip is dat wethouders vooral vanuit een privaatrechtelijk belang redeneren hebben de raadsleden vooral een publiekrechtelijke functie: juist zij zijn hoeder van de open democratie.

De raadsleden hadden mijns inziens niet in hoeven (mogen!) stemmen met de opgelegde vertrouwelijkheid. Of ze hadden achteraf de wijsheid moeten hebben de afgedwongen geheimhouding alsnog af te schudden en ‘met het water voor de dokter te komen’. Immers, ook de gemeenteraad heeft hier een rol gespeeld. En misschien zaken verkeerd aangepakt?
Impliciet is het oordeel van de raadsleden: er zijn inderdaad fouten gemaakt door de gemeente (door burgemeester en wethouders? raadsleden? ambtenaren?) en het is terecht dat de burger dit niet mag weten. En dan nog iets: er is een grote kans dat tijdens het gerechtelijk proces de analyse door het externe bureau bij de processtukken gevoegd gaat worden. Of opgeëist via de Wet Openbaarheid Overheid. Dus dan wordt toch publiek wat er allemaal fout gegaan is. En de burger weet dan, dat de raadsleden juist déze fouten geheim wilden houden voor de kiezer. Dat komt niet sterk over. Dat zal gaan wringen.

MENSENWERK

Als een bestuurder iets geheim wil houden dan maak je daarmee het probleem soms groter. Immers; de wethouder zegt: índerdaad er is van alles fout gegaan, maar de burger mag dat niet weten. De burger weet heus wel dat waar er gewerkt wordt, er fouten worden gemaakt. Het blijft mensenwerk. Maar de kern van de gekozen gemeenteraad is dat zoveel mogelijk in openbaarheid gebeurt en dat raadsleden in openbaarheid de gemeente aansturen en in openbaarheid B&W en ambtenaren daarover ter verantwoording roepen.

Een ander aspect: dit is toch geen mega-belangrijke kwestie? Dit is toch geen kwestie die om miljoenen euro’s draait of die grote openbare orde belangen raakt? Rhenen heeft geen commissie ‘Stiekum’ nodig. En al helemaal geen gemeenteraad die zichzelf zo opstelt.

Dus wat roept de raad nu over zichzelf af: dat ze wel erg gauw meegaan in de zelfcensuur aan hen opgelegd door de wethouder. Maar dan gaat een andere vraag opkomen: hoe zal het gaan als er echte grote veiligheidsissues of fraude bij bestuurders of anderszins grote problemen zich voordoen?

Dat heeft zich in Rhenen in het verdere verleden meermalen voorgedaan. Er is al jaren te veel overlast met oud en nieuw in Achterberg, ondanks alle maatschappelijk werkers en onderzoeksbureaus die ingezet worden. Het heeft weinig geholpen. Wordt de burger daar dan helemaal buiten dit soort problemen gehouden? En hoort de burger pas veel later van deze zaken en wat de gemeente eraan gedaan heeft?

En wat is de rol van de gekozen volksvertegenwoordigers? Willen die zichzelf hiermee onaantastbaar maken? Neem je verantwoordelijkheid, in alle openheid. Bij geheimhouding is de kans dat de oorzaken niet boven water komen, te groot.

Onder de streep is dit een situatie met zeer veel verliezers. En geen winnaars, anders dan een projectontwikkelaar die een mooi project binnenhaalt inclusief kant en klaar bestemmingsplan. De grote verliezer is de inwoner van Rhenen die het vertrouwen in de bekwaamheid van bestuurders en raadsleden verliest, de startende ondernemer, de culturele ondernemer in Rhenen, de zzp-er’s in Rhenen.

WERK CREËREN

Rhenen kent vele honderden (duizenden?) zelfstandigen werkzaam in de dienstensector, mensen die hun eigen werk creëren. Daarnaast kent Rhenen vele honderden ondernemers in bouw, en in de maakindustrie, evenzovele werknemers in de zorg en onderwijs en veel forenzen. Tenslotte kent Rhenen een honderdtal (directe en afgeleide) arbeidsplaatsen in de landbouw. Nederland (en Rhenen) ontwikkelt zich richting van een nieuwe mix tussen landbouw, bouw- en maakindustrie en dienstensector.

Juist voor die laatste categorie was deze hub (’Het Brandtweer’) bedoeld. En dat is heel hard nodig. Ondernemers doen iets unieks, iets waar de overheid heel slecht in is: ze creëren werkgelegenheid. De overheid kan dat niet. Maar de overheid moet daarvoor faciliterend beleid voeren. En de initiatiefgroep ‘Het Brandtweer’ kreeg steun, veel steun.

Er werd door veel zzp-ers geld toegezegd in de vorm van certificaten. Het is zeer de vraag of dit nog goed komt. Ook of er een hub komt voor zzp-ers, en cultureel- en sociaal ondernemers.
Voor iedereen is actueel: hoe keren we dit proces van alleen maar verliezers? Er ligt een grote verantwoordelijkheid voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en voor alle betrokkenen.
Praat met elkaar en los het op.